Theo quy định tại Điều 4 Luật Tổ chức VKSND năm 2014, khi thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp nói chung, kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo nói riêng, Viện kiểm sát có nhiệm vụ, quyền hạn “…yêu cầu, kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền khắc phục, xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp; kiến nghị cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng các biện pháp phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm;…kháng nghị hành vi, quyết định có vi phạm pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền khác trong hoạt động tư pháp”. Đây là quy định mang tính nguyên tắc về nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát trong việc ban hành kháng nghị, kiến nghị khi thực hiện chức năng kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp.

Theo các Điều 343 Luật TTHC năm 2015; Điều 159 Luật THADS; khoản 6 Điều 141 Luật THAHS và khoản 4 Điều 18 Quy chế 51 xác định thẩm quyền ban hành kháng nghị, kiến nghị của Viện kiểm sát nhưng không quy định cụ thể khi nào thì  thực hiện quyền kháng nghị, khi nào thì thực hiện quyền kiến nghị.

Điều 5 Luật Tổ chức VKSND năm 2014 quy định mang tính nguyên tắc về tiêu chí để phân biệt giữa quyền kháng nghị với quyền kiến nghị, đó là căn cứ vào “mức độ quy phạm”, theo đó: “1. Trường hợp hành vi, bản án, quyết định của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong hoạt động tư pháp có vi phạm pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân thì Viện kiểm sát phải kháng nghị…2. Trường hợp hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp có vi phạm pháp luật ít nghiêm trọng không thuộc trường hợp kháng nghị quy định tại khoản 1 Điều này thì Viện kiểm sát nhân dân kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân đó khắc phục vi phạm pháp luật và xử lý nghiêm minh người vi phạm pháp luật”.

Thực tiễn công tác kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp cho thấy, Viện kiểm sát đánh giá tính chất nghiêm trọng của vi phạm theo các dạng sau:

Vi phạm được coi là ít nghiêm trọng, gồm: Vi phạm về thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo; vi phạm về thời hạn giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Vi phạm được coi là nghiêm trọng, gồm: Vi phạm về thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo mà người khiếu nại, tố cáo không nhất trí, yêu cầu khắc phục vi phạm; vi phạm về nội dung giải quyết do sai lầm trong việc áp dụng pháp luật dẫn đến việc giải quyết không đúng bản chất vụ việc.

Tuấn Minh – Thùy Linh