Theo nguyên đơn, bà Võ Thị Tầm trình bày: Chồng bà là Phạm Lăng (chết) có cho vợ chồng ông Bùi Ngọc Ry, Đoàn Thị Viên thuê một thửa đất nông nghiệp gần 200m2. Đây là diện tích đất nhà nước giao theo Nghị định 64/CP, thời gian cho thuê đất là 20 năm (đến 2015 thì nhà nước thu hồi lại). Nay đã hết thời gian cho thuê đất, bà yêu cầu vợ chồng ông Ri phải trả lại đất nhưng vợ chồng ông Ry không trả, nên bà yêu cầu vợ chồng ông Ry phá bỏ toàn bộ cây trồng trên đất giao trả lại hiện trạng như ban đầu.
Vợ chồng ông Ry, bà Viên trình bày: Năm 1996, vợ chồng ông có thuê của ông Phạm Lăng 170m2 đất; giá 1,8 chỉ vàng y, thể hiện bằng giấy viết tay nội dung ghi “Giấy cho thuê ruộng phần trăm” đề ngày 01/4/1996, thời hạn thuê ghi trong hợp đồng là đến khi nhà nước thu hồi đất. Nay bà Tầm yêu cầu trả lại đất, vợ chồng ông không đồng ý vì thời hạn thuê đất theo như hợp đồng là đến khi nhà nước thu hồi thì mới trả.
Bản án sơ thẩm dân sự số 05/2016/DS-ST ngày 27/7/2016 của TAND huyện Phú Hòa đã tuyên xử: Chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà Võ Thị Tầm, buộc vợ chồng ông Bùi Ngọc Ry, bà Đoàn Thị Viên giao quyền sử dụng diện tích 176m2, thuộc thửa đất số 683, tờ bản đồ số 326A tọa lạc tại thôn Phú Ân, xã Hòa An, huyện Phú Hòa cho bà Tầm. Buộc vợ chồng ông Ry, bà Viên phải tháo dỡ toàn bộ các cây trồng lâu năm trên đất không đúng mục đích sử dụng đất gồm 02 cây sanh loại cao 01m, đường kính gốc 03cm; 03 cây sanh cao trên 3,5m đường kính gốc 3,5m; 04 cây dừa loại C, trên 5 năm tuổi. Trả lại hiện trạng sử dụng đất cho bà Võ Thị Tầm. Ngày 01/8/2016, bị đơn kháng cáo toàn bộ án sơ thẩm.
Do đó, ngày 21/4/2017 TAND tỉnh Phú Yên mở phiên tòa phúc thẩm, đã nhận định: Căn cứ vào Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của UBND TX Tuy Hòa cấp cho hộ ông Phạm Lăng, bà Võ Thị Tầm thể hiện tại thửa số 683, tờ bản đồ số 326A, mục đích sử dụng đất trồng lúa 02 vụ, thời hạn sử dụng đến tháng 12/2015. Hai bên đều thừa nhận có giấy cho thuê ruộng phần trăm mà ông Phạm Lăng ký với ông Bùi Ngọc Ry ngày 01/4/1996 là hợp đồng cho thuê quyền sử dụng đất. Theo hợp đồng thì thời hạn cho thuê tính đến khi nhà nước thu hồi lại đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của hộ ông Lăng ghi rõ thời hạn sử dụng đất là đến tháng 12/2015, tính đến nay đã quá thời hạn thỏa thuận giữa 2 bên nên cấp sơ thẩm nhận định hợp đồng vô hiệu trả lại đất cho nguyên đơn là có cơ sở.
Theo biên bản xác minh do UBND xã Hòa An cung cấp thì đất tranh chấp là đất trồng lúa, cân đối theo Nghị định 64/CP cho hộ gia đình ông Phạm Lăng, nhưng hiện nay theo chủ trương của UBND huyện Phú Hòa và UND xã Hòa An thì khu vực nay trồng lúa không hiệu quả, hộ gia đình có quyền đến UBND xã Hòa An để đăng ký chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Theo Điều 705, 707 BLDS, quyền và nghĩ vụ của bên cho thuê và bên thuê trong quá trình sử dụng đất thể hiện “kiểm tra nhắc nhở bên thuê bảo vệ, giữ gìn đất và sử dụng đất đúng mục đích” nhưng các bên không thực hiện nên hậu quả xảy ra cần xử lý theo quy định của giao dịch vô hiệu. Trong quá trình thụ lý, thu thập chứng cứ và phần nhận đinh bản án đã xác định “Tranh chấp hợp đồng thuê quyền sử dụng đất” nhưng bản án ghi “Đòi lại tài sản” là không đúng nội dung tranh chấp, nên cần xác định đây là “Tranh chấp hợp đồng thuê quyền sử dụng đất”.
Tại cấp phúc thẩm, bị đơn yêu cầu khi trả lại đất tranh chấp, nguyên đơn phải thanh toán lại tiền công nâng mặt bằng, giá trị của cây trồng trên đất và khoản tiền 1,8 chỉ vàng y. Đây là tình tiết mới phát sinh ở cấp phúc thẩm, không thể khắc phục được nên cần hủy án sơ thẩm giao lại cấp sơ thẩm giải quyết lại theo thủ tục chung. Ngoài ra ông Phạm Lăng chết, khi giải quyết lại cần thu thập giấy chứng tử và đưa đầy đủ những người hưởng thừa kế của ông Lăng vào tham gia tố tụng.
Vì vậy, TAND tỉnh Phú Yên đã quyết định: Hủy bản án sơ thẩm dân sự số 05/2016/DS-ST ngày 27/7/2016 của TAND huyện Phú Hòa, giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện Phú Hòa giải quyết lại theo đúng quy định của pháp luật.
TRẦN THU
