TAND tỉnh Phú Yên vừa xét xử phúc thẩm vụ án tranh chấp hợp đồng vay tài sản và hợp đồng mua bán tài sản, giữa nguyên đơn Nguyễn Văn Khiêm, bị đơn Nguyễn Thị Kim Mỹ, do có kháng nghị của VKSND tỉnh Phú Yên và kháng cáo của các đương sự.

Theo hồ sơ vụ án: Ông Nguyễn Văn Khiêm làm nghề kinh doanh thu mua sắn mì từ các trạm cân để bán lại cho các nhà máy sản xuất bột mì. Từ năm 2017 đến năm 2019 ông Khiêm và bà Nguyễn Thị Kim Mỹ có quan hệ mua bán sắn mì. Do thiếu vốn làm ăn nên bà Mỹ có vay của ông Khiêm số tiền 2.400.000.000đ có Giấy mượn tiền đề ngày 06/03/2019. Nguyên đơn ông Khiêm khởi kiện yêu cầu bị đơn bà Mỹ trả lại số tiền 2.400.000.000đ và lãi chậm trả theo quy định của BLDS là 10%/năm, tổng tiền lãi là 896.400.000đ. Bị đơn bà Mỹ thừa nhận có nhận số tiền 2.400.000.000đ từ ông Khiêm nhưng đây là tiền ứng trước để bà mua mì. Tuy nhiên, từ ngày 10/03/2019 đến 8/11/2019 qua nhiều lần cân mì thể hiện qua 25 giấy cân mì thì ông Khiêm còn nợ bà Mỹ số tiền 5.477.429.000đ. Bà Mỹ đã đòi nhiều lần nhưng ông Khiêm không trả, đến ngày 28/8/2019 ông Khiêm có đưa cho bà Mỹ số tiền 200.000.000đ nói là trả tiền lãi và hẹn 1-2 tháng sau sẽ trả. Tuy nhiên, sau đó ông Khiêm nói đã thanh toán hết tiền cân mì và đòi lại số tiền 2.400.000.000đ nên bà không chấp nhận và có yêu cầu phản tố buộc ông Khiêm trả số tiền mua mì còn nợ sau khi trừ tiền ứng còn lại phải trả 3.077.429.000đ.

Bản án dân sự sơ thẩm của Tòa án nhân dân huyện Tây Hòa đã tuyên xử: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn. Buộc bà Nguyễn Thị Kim Mỹ có nghĩa vụ phải thanh toán cho ông Nguyễn Văn Khiêm số tiền 2.400.000.000 đồng nợ do vay mượn tài sản và 879.330.000 đồng tiền lãi chậm trả; Chấp nhận một phần yêu cầu phản tố của bị đơn. Buộc ông Nguyễn Văn Khiêm có nghĩa vụ phải thanh toán cho bà Nguyễn Thị Kim Mỹ 5.277.429.000 đồng về khoản nợ do mua bán hàng hóa. Không chấp nhận một phần số tiền 200.000.000 đồng do ông Nguyễn Văn Khiêm đã thanh toán; Bù trừ nghĩa vụ thanh toán theo quy định. Buộc ông Nguyễn Văn Khiêm có nghĩa vụ phải thanh toán cho bà Nguyễn Thị Kim Mỹ 1.758.099.000 đồng về khoản nợ do mua bán hàng hóa. Bà Nguyễn Thị Kim Mỹ chấm dứt nghĩa vụ thanh toán tiền đối với ông Nguyễn Văn Khiêm.

Sau khi xét xử sơ thẩm, nguyên đơn, bị đơn kháng cáo, VKSND tỉnh Phú Yên kháng nghị.

Tại phiên tòa phúc thẩm, trên cơ sở đề nghị VKSND tỉnh Phú Yên, HĐXX phúc thẩm đã chấp nhận toàn bộ kháng nghị của VKSND tỉnh Phú Yên, hủy bản án sơ thẩm của TAND huyện Tây Hòa để thụ lý, giải quyết lại theo quy định pháp luật. Lý do:

Ngày 24/12/2019, TAND huyện Tây Hòa thụ lý vụ án “tranh chấp hợp đồng vay tài sản” theo đơn khởi kiện của ông Nguyễn Văn Khiêm yêu cầu Tòa án buộc bà Nguyễn Thị Kim Mỹ trả 2.400.000.000đ tiền vay là đúng. Ngày 20/02/2020, bà Mỹ có đơn phản tố yêu cầu ông Khiêm trả 5.477.429.000đ tiền nợ từ việc hai bên mua bán sắn mì; Để chứng minh yêu cầu phản tố, các chứng cứ có tại hồ sơ vụ án đủ cơ sở xác định ông Khiêm và bà Mỹ đều có đăng ký hộ kinh doanh mua bán hàng nông sản nên hoạt động mua bán mì giữa ông Khiêm và bà Mỹ là hoạt động kinh doanh nhằm mục đích lợi nhuận.

TAND huyện Tây Hòa thụ lý yêu cầu phản tố của bà Nguyễn Thị Kim Mỹ trong cùng vụ án tranh chấp hợp đồng vay tài sản và xác định quan hệ pháp luật là “tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa” nhưng lại áp dụng án phí dân sự là không đúng quy định tại khoản 1 Điều 30 BLTTDS năm 2015 và tiểu mục 1.4, phần II Danh mục án phí, lệ phí Tòa án ban hành kèm theo Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Ủy ban thường vụ Quốc Hội. Việc xác định sai quan hệ tranh chấp ảnh hưởng đến việc xác định tư cách tố tụng, cung cấp tài liệu, chứng cứ và áp dụng pháp luật về nội dung không chính xác, quyết định án phí không đúng gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước.

Ông Nguyễn Văn Khiêm là người đại diện cho hộ gia đình đăng ký kinh doanh nhưng khi quyết định việc thực hiện nghĩa vụ thì bản án sơ thẩm nói trên lại chỉ xác định buộc ông Nguyễn Văn Khiêm có nghĩa vụ thanh toán cho bà Nguyễn Thị Kim Mỹ số tiền 5.277.429.000đ về khoản nợ do mua bán hàng hóa là không đúng quy định tại Điều 81 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp.

Hợp đồng mua bán hàng hóa của hai bên đều thống nhất chỉ trao đổi bằng miệng, nhưng cách thức thực hiện việc giao nhận hàng và tiền, hai bên trình bày không thống nhất. Tuy nhiên, trong quá trình giải quyết vụ án thì ông Huỳnh Tấn Thạch, Lê Văn Cảnh là những người chở mì đến nhà máy giao và được ông Khiêm trực tiếp giao tiền mặt về trả cho bà Mỹ, cũng như những người khác bán mì cho ông Khiêm nhưng cấp sở thẩm xác định những người này là người làm chứng là không đúng quy định tại khoản 4 Điều 68 BLTTDS.

Theo nguyên đơn ông Khiêm trình bày việc mua bán mì giữa ông và bà Mỹ được thực hiện theo tập quán mua bán mì tại địa phương, cụ thể: Ông Khiêm mua mì của bà Mỹ cũng như những người khác tại trạm cân. Trạm cân in Phiếu cân xe, phiếu này giao cho lái xe 01 liên, còn bà Mỹ giữ 01 liên để làm cơ sở cho việc theo dõi lượng hàng hóa đã bán. Còn tiền thì nhà máy trả bằng tiền mặt tối đa là từ 01 đến 3 ngày khi nhập đủ cho nhà máy một khối lượng nhất định hoặc khi nhà máy có tiền. Sau khi nhận tiền thì ông Khiêm thanh toán cho người bán bằng cách ghi số tiền phải thanh toán cho từng chủ hàng rồi gói lại giao cho tài xế chở mì về giao cho người bán trong đó có bà Mỹ. Tiền giao cho bà Mỹ đều thông qua lái xe mà chủ yếu là giao cho ông Lê Văn Cảnh và ông Huỳnh Tấn Thạnh về đưa trực tiếp cho bà Mỹ. Giữa bà Mỹ và ông Khiêm không giao nhận tiền trực tiếp nên ông Khiêm lập sổ theo dõi lượng tiền và hàng bằng sổ riêng. Trong 24 Giấy thanh toán này thì lái xe Lê Văn Cảnh đưa trực tiếp cho bà Mỹ 19 lần, lái xe Nguyễn Tấn Thạnh đưa trực tiếp cho bà Mỹ 05 lần. Trong khi đó, lời khai của bà Mỹ cho rằng các giấy thanh toán này chưa được gạch đi hay ký hiệu bằng chữ R nên ông Khiêm chưa thanh toán cho bà.

Nhận thấy, lời khai của các bên trình bày mâu thuẫn với nhau về hình thức thanh toán tiền, trong các giấy ghi số tiền thanh toán mà bà Mỹ cung cấp từ ngày 12/3/2019 đến 8/11/2019 không thể hiện nợ cũ chưa thanh toán cộng dồn mà tất cả đều là giấy ghi số tiền mua mì theo đợt có lúc 01 ngày, lúc 03 ngày. Trong khi đó, Tòa án cấp sơ thẩm không tiến hành đối chất giữa nguyên đơn, bị đơn; chưa tiến hành xác minh để làm rõ trình tự giao nhận hàng và cách thức thanh toán tiền để làm rõ tính khách quan trong lời khai của các bên mà đã quyết định tuyên buộc ông Khiêm có nghĩa vụ phải thanh toán cho bà Mỹ số tiền 5.277.429.000 đồng về khoản nợ do mua bán hàng hóa là không khách quan. Việc xác minh, thu thập chứng cứ chưa đầy đủ, xâm phạm nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.

Tú Vương