Trong giai đoạn đẩy mạnh chuyển đổi số như hiện nay, việc tiến hành xác minh điều kiện thi hành án dân sự thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia là một trong những phương pháp hữu ích đối với Cơ quan thi hành án dân sự.

Theo đó, xác minh thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia được quy định tại khoản 7 Điều 9 Nghị định số 152/2024/NĐ-CP ngày 15/11/2024 Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của nghị định số 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của luật thi hành án dân sự được sửa đổi, bổ sung một số điều theo nghị định số 33/2020/NĐ-CP ngày 17/3/2020 của Chính phủ như sau: “Khi tiến hành xác minh điều kiện thi hành án, Chấp hành viên có thể xác minh thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia theo quy định của pháp luật. Kết quả xác minh là một trong những căn cứ để tổ chức thi hành án theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự”. Quy định này có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2025.

Như vậy, xác minh thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia trong thi hành án dân sự là một quy trình trong hệ thống thi hành án dân sự, trong đó cơ quan thi hành án sử dụng các cơ sở dữ liệu quốc gia để thu thập thông tin liên quan đến tài sản, thu nhập, các mối quan hệ tài chính và các thông tin quan trọng khác của người phải thi hành án. Mục đích của việc xác minh này là để đảm bảo rằng các quyết định thi hành án có thể được thực hiện hiệu quả.

Các cơ sở dữ liệu quốc gia bao gồm:

1. Cơ sở dữ liệu về tài sản: Cung cấp thông tin về tài sản của người phải thi hành án, bao gồm đất đai, nhà cửa, phương tiện, tài khoản ngân hàng và các tài sản có giá trị khác.

2. Cơ sở dữ liệu về thu nhập: Các thông tin liên quan đến thu nhập của người phải thi hành án, như lương, thu nhập từ các hoạt động kinh doanh, thu nhập từ các nguồn khác.

3. Cơ sở dữ liệu về nợ và nghĩa vụ tài chính: Cung cấp thông tin về các khoản nợ, các nghĩa vụ tài chính mà người phải thi hành án đang phải chịu trách nhiệm.

Về quy trình xác minh: Trong quá trình thi hành án, khi cần xác định tài sản hay thu nhập của người phải thi hành án, cơ quan thi hành án dân sự có thể yêu cầu truy cập vào các cơ sở dữ liệu quốc gia để kiểm tra thông tin về tài sản, tài khoản ngân hàng, đất đai, bất động sản, hoặc bất kỳ thông tin nào có liên quan. Thông qua việc này, cơ quan thi hành án có thể xác định được khả năng thi hành nghĩa vụ tài chính của người phải thi hành án.

Ví dụ, nếu một cá nhân bị yêu cầu thực hiện nghĩa vụ thanh toán một khoản tiền nhưng không tự nguyện thực hiện, cơ quan thi hành án có thể tra cứu cơ sở dữ liệu tài sản để xác định xem người này có tài sản nào có thể bị thu hồi để đảm bảo việc thi hành án.

Việc xác minh qua cơ sở dữ liệu quốc gia sẽ góp phần tăng cường hiệu quả thi hành án. Việc có thông tin chính xác và đầy đủ từ cơ sở dữ liệu giúp cơ quan thi hành án đưa ra các biện pháp thi hành đúng đắn và kịp thời. Đồng thời việc truy cập vào các cơ sở dữ liệu giúp phát hiện và ngăn ngừa các hành vi trốn tránh nghĩa vụ thi hành án; bảo đảm rằng các bên liên quan trong vụ án đều thực hiện nghĩa vụ tài chính một cách công bằng.

Tóm lại, xác minh thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia là một phương thức quan trọng giúp cơ quan thi hành án thực hiện các quyết định thi hành án một cách chính xác và hiệu quả, góp phần bảo đảm quyền lợi của các bên liên quan trong quá trình thi hành án dân sự.

Các bước cơ bản để xác minh thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia trong thi hành án dân sự, gồm:

1. Xác định nhu cầu xác minh

Khi một bản án, quyết định thi hành án đã có hiệu lực pháp luật và người phải thi hành án không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ, cơ quan thi hành án sẽ cần xác minh các thông tin liên quan đến tài sản và khả năng tài chính của người phải thi hành án. Ví dụ, cơ quan thi hành án có thể cần biết liệu người này có tài sản để bán hay thu hồi không, hoặc thu nhập của họ có đủ để thực hiện nghĩa vụ không.

2. Truy cập và sử dụng các cơ sở dữ liệu quốc gia

Cơ sở dữ liệu về tài sản đất đai: Thông tin về quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản bất động sản khác. Ví dụ: Cơ sở dữ liệu đất đai của Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa chính.

Cơ sở dữ liệu về tài khoản ngân hàng: Thông tin về các tài khoản ngân hàng của người phải thi hành án.

Cơ sở dữ liệu về đăng ký phương tiện giao thông: Thông tin về ô tô, xe máy, phương tiện giao thông khác mà người phải thi hành án có quyền sở hữu.

Cơ sở dữ liệu thuế, tài chính: Thông tin về thu nhập của người phải thi hành án, các nghĩa vụ thuế, và các khoản nợ khác.

Cơ sở dữ liệu về các hoạt động kinh doanh: Nếu người phải thi hành án có hoạt động kinh doanh, cơ quan thi hành án có thể kiểm tra thông tin liên quan đến các doanh nghiệp, tài sản, tài khoản ngân hàng của doanh nghiệp đó.

3. Thực hiện các yêu cầu xác minh

Cơ quan thi hành án sẽ gửi yêu cầu đến các cơ quan, tổ chức có liên quan để lấy thông tin như yêu cầu Sở Tài nguyên và Môi trường cung cấp thông tin về quyền sử dụng đất của người phải thi hành án; ngân hàng cung cấp thông tin về tài khoản ngân hàng của người phải thi hành án; cơ quan đăng ký phương tiện giao thông cung cấp thông tin về các phương tiện mà người phải thi hành án sở hữu.

Thông qua các yêu cầu này, cơ quan thi hành án có thể tiếp cận các cơ sở dữ liệu quốc gia để xác minh tài sản và thu nhập của người phải thi hành án.

4. Đánh giá kết quả xác minh

Sau khi có thông tin từ các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ quan thi hành án sẽ đánh giá khả năng thi hành án của người phải thi hành án. Nếu người này có tài sản hoặc thu nhập, cơ quan có thể thực hiện các biện pháp cưỡng chế, như kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản ngân hàng, hoặc trích lương, thu nhập để thực hiện nghĩa vụ.

5. Thực hiện các biện pháp thi hành án

Dựa trên thông tin xác minh được, cơ quan thi hành án sẽ quyết định các biện pháp thi hành án, chẳng hạn như kê biên tài sản: Nếu phát hiện người phải thi hành án có tài sản có thể thi hành, cơ quan sẽ tiến hành kê biên và bán đấu giá tài sản đó; phong tỏa tài khoản ngân hàng nếu người phải thi hành án có tài khoản ngân hàng, cơ quan có thể yêu cầu ngân hàng phong tỏa tài khoản để trừ nợ; trích lương hoặc thu nhập nếu người phải thi hành án có thu nhập ổn định, cơ quan có thể yêu cầu trích một phần lương hoặc thu nhập để thực hiện nghĩa vụ.

6. Giám sát và kiểm tra việc thi hành án

Cơ quan thi hành án cũng có thể sử dụng các cơ sở dữ liệu quốc gia để giám sát quá trình thi hành án, kiểm tra các tài khoản hoặc tài sản đã được kê biên để đảm bảo quyền lợi của người được thi hành án. Ví dụ cụ thể: Giả sử có một vụ việc trong đó một cá nhân không trả nợ cho một tổ chức, và quyết định thi hành án đã có hiệu lực. Cơ quan thi hành án có thể truy cập vào cơ sở dữ liệu đất đai để kiểm tra xem người nợ có sở hữu bất động sản hay không; truy cập vào cơ sở dữ liệu ngân hàng để kiểm tra xem người nợ có tài khoản ngân hàng hoặc tài sản nào trong tài khoản không hoặc truy cập vào cơ sở dữ liệu phương tiện giao thông để xem người nợ có ô tô, xe máy hay phương tiện nào có thể bị kê biên không.

Như vậy, việc xác minh thông qua cơ sở dữ liệu quốc gia trong thi hành án dân sự trong thời gian tới có thể sẽ trở thành một cách thức hữu hiệu giúp cơ quan thi hành án nắm bắt thông tin đầy đủ và chính xác về tài sản, thu nhập của người phải thi hành án, từ đó thực hiện việc tổ chức thi hành án dân sự đạt hiệu quả.

Hải Dương - Ngọc Nữ