Năm 2008, Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao đã tổ chức sơ kết công tác kháng nghị phúc thẩm các bản án, quyết định của Tòa án theo thủ tục phúc thẩm, là cơ sở để Viện trưởng VKSND tối cao ban hành Chỉ thị số 04/CT-VKSTC-VPT1 ngày 17-5-2012 về tăng cường kháng nghị phúc thẩm dân sự, hành chính. Chỉ thị 04 ra đời như một cú huých tạo động lực đẩy mạnh công tác kháng nghị phúc thẩm các bản án, quyết định của Tòa án theo thủ tục phúc thẩm trong toàn ngành nói chung và VKSND tỉnh Phú Yên nói riêng.

VKS tỉnh Phú Yên đã tổ chức hội nghị quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc Chỉ thị 04 ở VKS tỉnh và 09 Viện kiểm sát cấp huyện. Hàng năm, căn cứ vào Nghị quyết 37/2012/QH13 và 63/2013/QH13 của Ủy Ban Thường vụ Quốc Hội, tình hình thực tiễn ở địa phương, công tác kháng nghị phúc thẩm dân sự, hành chính đều được đưa vào chương trình, kế hoạch của đơn vị với những chỉ tiêu và giải pháp cụ thể, như chỉ tiêu “Nâng cao chất lượng, số lượng kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm đảm bảo căn cứ chính xác được VKS cấp trên chấp nhận từ 90% trở lên và Tòa án chấp nhận từ 85% trở lên. Hạn chế việc rút kháng nghị không quá 10% trên tổng số VKS kháng nghị”, hoặc “Kiểm sát chặt chẽ quá trình giải quyết vụ án của Tòa án, kịp thời phát hiện vi phạm để kháng nghị, kiến nghị hoặc báo cáo kháng nghị, đảm bảo 20% án bị cải sửa, hủy có kháng nghị của VKS cùng cấp; ít nhất 10% án cải sửa, hủy của từng đơn vị VKS cấp huyện có kháng nghị của VKS tỉnh. Hạn chế thấp nhất các bản án, quyết định của Tòa án bị hủy do lỗi của kiểm sát viên không làm tốt công tác kiểm sát”. Trong giao ước thi đua hàng năm đều dành điểm cộng cho các đơn vị có số lượng và chất lượng kháng nghị đạt cao so với chỉ tiêu kế hoạch đề ra, đồng thời trừ điểm nghiêm minh đối với các chỉ tiêu không đạt. Đặc biệt năm 2013, 2014 toàn ngành kiểm sát tỉnh Phú Yên chọn công tác kiểm sát giải quyết án dân sự, hành chính làm khâu công tác đột phá, trong đó then chốt là đề ra các giải pháp thực hiện có hiệu quả công tác kháng nghị, kiến nghị. Lãnh đạo viện kiểm sát nhân dân tỉnh Phú Yên đã chỉ đạo VKSND cấp huyện và phòng nghiệp vụ rà soát, kiểm sát chặt chẽ các bản án quyết định để ban hành kháng nghị kịp thời, hạn chế việc báo cáo đề xuất kháng nghị do hết thời hạn kháng nghị thuộc thẩm quyền. Trong công tác quản lý chỉ đạo điều hành tập trung tổng kết, thông báo rút kinh nghiệm, kiểm tra hướng dẫn nghiệp vụ, tăng cường hướng về cơ sở, nhất là các đơn vị có các vụ, việc tranh chấp khiếu kiện phức tạp. Đối với ngành bạn, VKS tăng cường mối quan hệ phối hợp, đồng thời tăng số lượng và nâng cao chất lượng các kiến nghị vụ, việc, kiến nghị tổng hợp.

Kết quả qua hai năm thực hiện Chỉ thị 04/CT-VKSTC-VPT1 VKSND hai cấp tỉnh và huyện đã ban hành 67 kháng nghị (tỉnh kháng nghị 15 vụ, huyện kháng nghị 52 vụ) tăng 43 vụ so với cùng kỳ trước khi có Chỉ thị 04, Tòa án đã đưa ra xét xử 56 vụ được VKSND cấp trên chấp nhận 56/56 vụ chiếm tỷ lệ 100%, Toà án xét xử chấp nhận 50 vụ chiếm tỷ lệ 89,28%. Đã ban hành 166 kiến nghị khắc phục vi phạm, 24 thông báo rút kinh nghiệm. Có thể nói công tác kiểm sát án dân sự, hành chính… trong đó có công tác kháng nghị trong thời gian qua đã cùng với các cơ quan tư pháp bảo vệ được quyền và lợi ích chính đáng của các bên trong quan hệ tranh chấp dân sự, hành chính, cơ bản hoàn thành trọng trách của Đảng và của ngành giao, góp phần ổn định trật tự an toàn xã hội, tạo đà kinh tế tăng trưởng, phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị địa phương. 

Tuy nhiên bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, công tác kháng nghị phúc thẩm vẫn còn tồn tại cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, đó là lãnh đạo một số đơn vị cấp huyện chưa thật sự quan tâm đến công tác này, do đó tuy số lượng kháng nghị tăng nhưng chỉ tập chung ở một số đơn vị, có đơn vị kháng nghị rất ít trong khi án của các huyện này lại nhiều vi phạm bị cấp phúc thẩm sửa, hủy án. Chất lượng một số kháng nghị chưa cao nên chưa được Tòa cấp phúc thẩm chấp nhận, phải báo cáo theo thủ tục giám đốc thẩm, có trường hợp phải rút kháng nghị.

Qua thực tiễn công tác kháng nghị thời gian qua, để tiếp tục duy trì và nâng cao hiệu quả công tác này, VKSND tỉnh Phú Yên nhận thấy cần phải thường xuyên quán triệt ý nghĩa và tầm quan trọng của Chỉ thị số 04/CT-VKSTC-VPT1 Ngày 17/5/2012 của Viện trưởng VKSNDTC về tăng cường công tác kháng nghị phúc thẩm dân sự, hành chính để tiếp tục tổ chức thực hiện có hiệu quả. Không ngừng củng cố và hoàn thiện tổ chức bộ máy và nhân lực, kịp thời bổ sung biên chế, tăng cường lực lượng, đặc biệt là cánbộ có chức danh pháp lý cho khâu công tác này.

Công tác kiểm sát các hoạt động tư pháp trong lĩnh vực dân sự, hành chính mang tính đặc thù bởi quan hệ pháp luật điều chỉnh rất đa dạng, sâu rộng và phức tạp, liên quan đến nhiều quy phạm pháp luật điều chỉnh khác như: Bộ luật dân sự, Bộ luật lao động, Luật hôn nhân gia đình, Luật Thương mại, Luật đất đai, Luật Thi hành án dân sự, Pháp lệnh án phí, lệ phí Tòa án và các Thông tư, các Nghị quyết hướng dẫn có liên quan …. việc vận dụng thông qua nhiều văn bản luật cho một vụ việc nên đòi hỏi cán bộ, KSV ngoài việc có năng lực, chuyên môn, kiến thức còn rất cần kinh nghiệm, yêu ngành, yêu nghề,tận tâm với công việc mới có thể hoàn thành được nhiệm vụ. Do đó cần có sự ổn định, lâu dài đối với những cán bộ, KSV có những đức tính nêu trên ở khâu công tác này.

Tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa VKS với Tòa án, giữa VKS Tỉnh với Viện kiểm sát cấp  huyện và các ngành liên quan để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mỗi ngành.

Thông báo kịp thời các bản án, quyết định bị cấp phúc thẩm hủy, sửa để Viện kiểm sát quận huyện rút kinh nghiệm. Tăng cường tập huấn, kiểm tra nghiệp vụ, hướng dẫn chỉ đạo nghiệp vụ đối với các đơn cấp dưới. Phổ biến kịp thời các văn bản pháp luật cho cán bộ, KSV làm công tác kiểm sát dân sự.

Để không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm VKSND tỉnh Phú Yên đề xuất, kiến nghị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cần phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao ban hành thông tư liên tịch qui định việc thực hiện kiến nghị của VKS, nhất là các kiến nghị về việc không gửi, gửi không đúng thời hạn các bản án, quyết định;Kiến nghị về việc không chuyển hồ sơ cho VKS theo yêu cầu nhằm nâng cao hơn nữa tính pháp lý của các văn bản kiến nghị của VKS trong tố tụng dân sự; Tăng cường hơn nữa việc mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên đề liên quan đến công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc dân sự, hành chính để nâng cao nghiệp vụ, nhất là các quan hệ tranh chấp đất đai; Kịp thời có văn bản hướng dẫn những khó khăn, vướng mắc, thông báo những tồn tại trong quá trình thực hiện công tác nghiệp vụ nhằm giúp các Viện Kiểm sát nhân dân địa phương thực hiện được thống nhất và rút kinh nghiệm chung; Hàng năm cần hệ thống các văn bản pháp luật dân sự hiện hành và gửi cho các địa phương để áp dụng trong thực tiễn công tác.

Lê Trung Hưng - PVT Viện KSND tỉnh Phú Yên