Ngày 26/11/2021, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 80/2021/NQ-UBTVQH15 giải thích khoản 1 Điều 289 của Bộ luật Hình sự năm 2015.
Theo đó, Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 14/01/2022 và được áp dụng cùng với Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 12/2017/QH14.
Tại khoản 1 Điều 289 của Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 (BLHS năm 2015) đã quy định: “Người nào cố ý vượt qua cảnh báo, mã truy cập, tường lửa, sử dụng quyền quản trị của người khác hoặc bằng phương thức khác xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác chiếm quyền điều khiển; can thiệp vào chức năng hoạt động của phương tiện điện tử; lấy cắp, thay đổi, hủy hoại, làm giả dữ liệu hoặc sử dụng trái phép các dịch vụ, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm”.
Quá trình áp dụng quy định nói trên gặp khó khăn, vướng mắc, đồng thời để đáp ứng yêu cầu xử lý hình sự hành vi vi phạm bí mật kinh doanh của Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương đã được Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về việc phê chuẩn Hiệp định và các văn kiện có liên quan vào ngày 12/11/2018 nên cần thiết phải có giải thích của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Theo Nghị quyết số 80/2021/NQ-UBTVQH15, khoản 1 Điều 289 của BLHS năm 2015 được giải thích như sau: “Hành vi cố ý vượt qua cảnh báo, mã truy cập, tường lửa, sử dụng quyền quản trị của người khác hoặc bằng phương thức khác xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác lấy cắp dữ liệu quy định tại khoản 1 Điều 289 của Bộ luật Hình sự được hiểu là bao gồm cả hành vi cố ý vượt qua cảnh báo, mã truy cập, tường lửa, sử dụng quyền quản trị của người khác hoặc bằng phương thức khác xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác chiếm đoạt dữ liệu có chứa bí mật kinh doanh, kể cả nghe, đọc, ghi chép, chụp ảnh, ghi âm, ghi hình dữ liệu có chứa bí mật kinh doanh”.
Trước đó, tại phiên họp thứ 5, sáng ngày 23/11/2021, 100% Ủy viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết giải thích khoản 1 Điều 289 của Bộ luật Hình sự năm 2015.
Theo Ủy ban Tư pháp của Quốc hội tại phiên họp, nội dung giải thích bao gồm cả dữ liệu có chứa bí mật kinh doanh, vì vậy, đã đáp ứng được yêu cầu xử lý hình sự hành vi vi phạm bí mật kinh doanh của Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương. Đồng thời, phương án giải thích như trên cũng đáp ứng yêu cầu về các hành vi tại khoản 2 Điều 18.78 của Hiệp định.
Bên cạnh đó, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cũng cho rằng, trong cấu thành cơ bản của tội xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác (khoản 1 Điều 289) bao gồm các hành vi kế tiếp nhau. Để có thể lấy cắp được dữ liệu của người khác thì trước hết, người phạm tội phải xâm nhập được (còn được cụ thể hóa bằng các hành vi cố ý vượt qua cảnh báo, mã truy cập, tường lửa, sử dụng quyền quản trị của người khác hoặc bằng phương thức khác trong cấu thành cơ bản tại khoản 1 Điều 289) vào mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử của người khác, sau đó mới thực hiện các hành vi tiếp theo gồm chiếm quyền điều khiển, hoặc can thiệp vào chức năng hoạt động của phương tiện điện tử, hoặc lấy cắp, thay đổi, hủy hoại, làm giả dữ liệu, hoặc sử dụng trái phép các dịch vụ.
Do đó, theo Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, việc lựa chọn “Hành vi cố ý vượt qua cảnh báo, mã truy cập, tường lửa, sử dụng quyền quản trị của người khác hoặc bằng phương thức khác xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác lấy cắp dữ liệu” để giải thích là phù hợp vì đây là một trong những hành vi đã được quy định khoản 1 Điều 289 Bộ luật Hình sự năm 2015 và là hành vi phù hợp nhất với yêu cầu của Hiệp định. Ngoài ra, qua rà soát Bộ luật Hình sự cho thấy, không có điều luật tương ứng nào khác phù hợp hơn để giải thích.
Nghị quyết số 80/2021/NQ-UBTVQH15 nêu rõ: Chính phủ, TAND tối cao, VKSND tối cao trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm thi hành Nghị quyết này.

GIANG HÀ