VKSND cấp cao tại Đà Nẵng vừa ban hành thông báo rút kinh nghiệm vụ án “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, huỷ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn là ông Lê Phụng Hoàng và bị đơn là các ông Phạm Khanh, Phạm Văn Hạ (cùng trú tại huyện Tây Hoà, tỉnh Phú Yên).
Theo hồ sơ, năm 2000, ông Phạm Khanh chuyển nhượng cho ông Lê Phụng Hoàng 2000m2 đất bằng giấy viết tay với nội dung: Chuyển nhượng lâu dài, nếu có thay đổi chính sách cũng không tranh chấp, giá chuyển nhượng 2.500.000 đồng. Hai bên giao nhận tiền, đất; ông Hoàng canh tác ổn định và nộp thuế đầy đủ nhưng chưa làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Tuy nhiên, năm 2007, ông Khanh lại làm hợp đồng tặng cho diện tích đất nói trên cho vợ chồng con ruột là Phạm Văn Hạ, bà Mạch Thị Kim Liên. Đến năm 2015, ông Hạ đòi đất, cản trở không cho ông Hoàng tiếp tục canh tác. Do đó, ông Hoàng khởi kiện ông Khanh, ông Hạ ra tòa.
Bản án dân sự sơ thẩm ngày 18/5/2022 của TAND tỉnh Phú Yên, quyết dịnh không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn ông Hoàng về việc yêu cầu công nhận đơn xin chuyển nhượng quyền sử dụng đất lập ngày 01/11/2000 giữa ông Phạm Khanh và ông Lê Phụng Hoàng và yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do UBND huyện Tây Hòa cấp ngày 30/9/2007 đứng tên ông Phạm Văn Hạ và bà Mạch Thị Kim Liên. Tuyên bố đơn xin chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 01/11/2000 giữa ông Lê Phụng Hoàng và ông Phạm Khanh bị vô hiệu.
Buộc ông Phạm Khanh phải có trách nhiệm trả cho ông Lê Phụng Hoàng số tiền 2.500.000 đồng về khoản tiền chuyển nhượng đất đã nhận và phải bồi thường cho ông Lê Phụng Hoàng số tiền phạt vi phạm tương ứng với mức độ lỗi là 178.500.000đ. Tổng cộng hai khoản là 181.000.000 đồng…
Ngày 18/5/2022, nguyên đơn kháng cáo toàn bộ bán án sơ thẩm nêu trên. Ngày 31/5/2022, VKSND tỉnh Phú Yên ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm đối với bản án dân sự sơ thẩm nói trên của TAND tỉnh Phú Yên theo hướng sửa bản án sơ thẩm, chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn.
Xử phưc thẩm tháng 9/2022, TAND cấp cao tai Đà Nẵng chấp nhận kháng nghị của VKSND tỉnh Phú Yên và kháng cáo của ông Lê Phụng Hoàng, sửa bản án sơ thẩm, chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn.
Những vấn đề cần rút kinh nghiệm:
Diện tích đất tranh chấp được Nhà nước cân đối theo NĐ64/CP cho hộ gia đình ông Khanh gồm 9 người, tổng diện tích là 12.429m2. Ngày 10/11/2000, ông Khanh chuyển nhượng diện tích đất 2.000m2 cho ông Hoàng với giá 2.500.000đ.
Xét thấy tại đơn chuyển nhượng quyền sử dụng đất chỉ có chữ ký chủ đất là ông Khanh, vợ chồng ông Hạ (con ông Khanh), còn các thành viên khác trong gia đình không ký, nhưng sau khi nhận chuyển nhượng vợ chồng ông Hoàng đã giao đủ tiền và nhận đất canh tác từ năm 2000 đến năm 2015 không ai tranh chấp. Vợ và các con ông Khanh đều cư trú tại nơi có diện tích đất chuyễn nhượng này, biết vợ chồng ông Hoàng sản xuất nhưng không có ý kiến gì là mặc nhiên thừa nhận, phù hợp với tinh thần Án lệ số 04/2016/AL của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao thông qua ngày 04/6/2016. Chỉ khi xảy ra sự việc tranh chấp các thành viên trong gia đình ông Khanh cho rằng không biết việc chuyển nhượng đất là không có cơ sở, bởi lẽ tất cả các hộ dân sống và có đất canh tác trong khu vực này đều biết việc chuyển nhượng đất giữa ông Khanh và ông Hạ; xác định ông Hoàng trực tiếp canh tác, sản xuất từ khi mua năm 2000 đến năm 2015.

Mặt khác, đất nông nghiêp được cân đối theo Nghị định 64/CP cho 09 nhân khẩu của hộ gia đình ông Khanh với tổng diện tích là 11.829m2; bình quân mỗi nhân khẩu là 1.314m2. Do đó, việc ông Khanh và ông Hạ là 02 nhân khẩu trong hộ gia đình chuyển nhượng 2.000m2 đất cũng không ảnh hưởng đến quyền lợi của các thành viên khác trong gia đình; không trái với quy định tại đoạn 2 khoản 2 Điều 212 BLDS 2015 quy định về sở hữu chung của các thành viên gia đình “trường hợp không có thoả thuận thì áp dụng quy định về sở hữu chung theo phần được quy định tại Bộ luật này”.
Do đó, có đủ cơ sở để công nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 10/11/2000 được ký kết giữa ông Khanh, ông Hạ với ông Hoàng. Do công nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 10/11/2000 được ký kết giữa ông Khanh, ông Hạ với ông Hoàng là hợp pháp nên hủy một phần Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất giữa vợ chồng ông Khanh, bà Mừng với vợ chồng ông Hạ, bà Liên lập ngày 09/8/2007 đối với phần tặng cho thửa đất nói trên; đồng thời hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của UBND huyện Tây Hòa cấp cho vợ chồng ông Hạ, bà Liên.
Vụ án này, VKSND tỉnh Phú Yên đã làm tốt công tác kiểm sát giải quyết các vụ án dân sự, kịp thời ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm, được Toà án chấp nhận.
VKSND cấp cao tại Đà Nẵng thông báo để VKSND tỉnh, thành phố trong khu vực nghiên cúu rút kinh nghiệm, nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án dân sự.

ANH TRÚC