Ngày 12/01/2024, Vụ kiểm sát thi hành án dân sự (Vụ 11) đã ban hành văn bản số 186/VKSTC-V11 giải đáp, hướng dẫn về khó khăn, vướng mắc trong công tác kiểm sát thi hành án dấn sự, hành chính. Trang thông tin điện tử VKSND tỉnh Phú Yên trân trọng giới thiệu các nội dung giải đáp, cụ thể như sau:
7. Bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính là căn cứ phát sinh trách nhiệm theo dõi THAHC và tổ chức thi hành các khoản án phí của Cơ quan THADS. Nhưng hiện nay, việc chuyển giao bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính sang Cơ quan THADS theo quy định tại Điều 196, Điều 244 của Luật TTHC và Điều 28 của Luật THADS chưa được Toà án thực hiện nghiêm túc.
Trả lời: Theo quy định tại Điều 309 Luật TTHC, những bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính đã có hiệu lực pháp luật phải được tổ chức thi hành theo đúng trình tự, thủ tục quy định của pháp luật. Tòa án cấp sơ thẩm, Tòa án cấp phúc thẩm, HĐXX giám đốc thẩm trong phạm vi trách nhiệm của mình phải có trách nhiệm chuyển giao bản án, quyết định về vụ án hành chính đã có hiệu lực pháp luật cho đương sự, VKS cùng cấp, Cơ quan THADS có thẩm quyền… theo quy định tại khoản 3 Điều 196, khoản 1 Điều 244 và khoản 1 đến khoản 4 Điều 279 Luật TTHC.
VKSND các cấp căn cứ quy định của pháp luật để kiểm sát việc chuyển giao bản án, quyết định của Tòa án, kịp thời phát hiện vi phạm của Toà án trong việc chuyển giao bản án, quyết định để thực hiện quyền kiến nghị, yêu cầu Tòa án chấn chỉnh, khắc phục vi phạm.
8. Nghị định 71 chỉ có 02 điều khoản quy định liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của VKS trong kiểm sát THAHC (khoản 2 Điều 10 và khoản 3 Điều 12 quy định thời hạn cơ quan phải THA phải thông báo bằng văn bản tình hình, kết quả THAHC cho Tòa án đã xét xử sơ thẩm, VKS, Cơ quan THADS cùng cấp với Tòa án đã xét xử sơ thẩm và cơ quan cấp trên trực tiếp). Ngoài hai điều khoản trên, Nghị định 71 không có quy định nào khác về nhiệm vụ, quyền hạn của VKS trong kiểm sát THAHC. Đề nghị hướng dẫn.
Trả lời: Nghị định 71 quy định về thời hạn, trình tự thủ tục THAHC và xử lý trách nhiệm đối với người không thi hành bản án, quyết định của Tòa án; không quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của VKS trong kiểm sát THAHC.
Tuy nhiên, liên quan đến quyền hạn của VKS trong kiểm sát THAHC, ngoài các quy định tại khoản 2 Điều 10 và khoản 3 Điều 12 nêu trên, Nghị định 71 còn có các quy định tại các điều khoản khác, cụ thể:
+ Khoản 3 Điều 13 quy định về việc chỉ đạo, đôn đốc việc thực hiện quyết định buộc THAHC: “…3. Các văn bản chỉ đạo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này phải được gửi cho Tòa án đã ra quyết định buộc THAHC, VKS và cơ quan THADS cùng cấp với Tòa án đã xét xử sơ thẩm”.
+ Khoản 4 Điều 20 quy định về xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức, viên chức trong THAHC: “…4. Kết quả xử lý kỷ luật được gửi cho Tòa án đã xét xử sơ thẩm, VKS và cơ quan THADS cùng cấp với Tòa án đã xét xử sơ thẩm”.
+ Khoản 3 Điều 27 quy định về việc xử phạt vi phạm hành chính:“…3. Kết quả xử phạt vi phạm hành chính được gửi cho Tòa án đã xét xử sơ thẩm, VKS và cơ quan THADS cùng cấp với Tòa án đã xét xử sơ thẩm”.
9. Hiện nay, nhiều bản án dân sự có phần quyết định hành chính, Tòa án tuyên chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ). Theo quy định tại Điều 34 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 (Bộ luật TTDS), khi giải quyết vụ việc dân sự, Tòa án có quyền hủy quyết định cá biệt trái pháp luật và việc hủy quyết định này được xác định theo quy định tương ứng của Luật TTHC về thẩm quyền của Toà án. Như vậy, nội dung tuyên hủy Giấy chứng nhận QSDĐ trong bản án, quyết định dân sự là phần án hành chính trong bản án, quyết định dân sự có được thi hành theo Luật TTHC không, trình tự thực hiện theo dõi như thế nào? Do đó, cần có hướng dẫn cụ thể.
Trả lời: Điều 309 Luật TTHC quy định về những bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính được thi hành, không quy định thi hành phần quyết định về nội dung hành chính trong các bản án, quyết định dân sự.
Tại Điều 1 Luật THADS quy định: “Luật này quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục thi hành bản án, quyết định dân sự;hình phạt tiền, tịch thu tài sản, truy thu tiền, tài sản thu lợi bất chính, xử lý vật chứng, tài sản, án phí và quyết định dân sự trong bản án, quyết định hình sự, ...” và Điều 2 Luật này quy định: “Những bản án, quyết định được thi hành theo Luật này bao gồm: 1. Bản án, quyết định quy định tại Điều 1 của Luật này đã có hiệu lực pháp luật...”.
Như vậy, theo các quy định trên thì bản án, quyết định dân sự có phần quyết định về nội dung hành chính đã có hiệu lực pháp luật thì tổ chức thi hành theo thủ tục THADS. Tuy nhiên, pháp luật về THADS hiện hành chưa quy định cụ thể về trình tự, thủ tục thi hành phần quyết định về nội dung hành chính này. Việc quy định chưa đầy đủ việc thi hành phần quyết định về nội dung hành chính trong bản án, quyết định dân sự của Tòa án là bất cập của pháp luật về THADS và pháp luật về TTHC hiện hành. VKSND tối cao (Vụ 11) sẽ tổng hợp để kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật THADS và Luật TTHC trong thời gian tới.
10. Tại khoản 1 Điều 10 Nghị định 71quy định việc tự nguyện THAHC, nhưng chưa quy định cụ thể trong thời hạn tự nguyện THA, người phải THA phải thi hành xong nghĩa vụ theo nội dung bản án, quyết định của Toà án hay chỉ cần thi hành được một trong các bước để thi hành bản án, quyết định.
Trả lời: Hiện nay, Luật TTHC và Nghị định 71 chưa quy định cụ thể trong thời hạn tự nguyện THA, người phải THA phải thi hành xong nghĩa vụ theo nội dung bản án, quyết định của Toà án hay chỉ cần thi hành được một trong các bước để thi hành bản án, quyết địnhcủa Toà án.
Tại khoản 2 Điều 311 Luật TTHC quy định: “a) Người phải THA phải thi hành ngay bản án, quyết định quy định tại điểm e và điểm g khoản 1 Điều này kể từ ngày nhận được bản án, quyết định của Tòa án; b) Người phải THA phải thi hành bản án, quyết định của Tòa án quy định tại các điểm a, b, c, d và đ khoản 1 Điều này trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được bản án, quyết định của Tòa án”.
Theo quy định tại Điều 10 Nghị định số 71: “Người phải THA có trách nhiệm thi hành bản án, quyết định của Tòa án trong thời hạn quy định tại khoản 2 Điều 311 Luật TTHC; Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày hết thời hạn tự nguyện THA quy định tại khoản 2 Điều 311 Luật TTHC, cơ quan phải THA phải thông báo bằng văn bản tình hình, kết quả THA cho Tòa án đã xét xử sơ thẩm, VKS và cơ quan THADS cùng cấp với Tòa án đã xét xử sơ thẩm, đồng thời báo cáo cơ quan cấp trên trực tiếp”.
Thực tiễn thi hành các bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính cho thấy, việc chấp hành các bản án, quyết định này của các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, trong nhiều trường hợp, thực chất là việc thực hiện một quy trình quản lý hành chính để ban hành một quyết định hành chính, hành vi hành chính mới thay thế quyết định hành chính, hành vi hành chính đã bị Tòa án tuyên hủy hoặc tuyên trái pháp luật. Do đó, thường mất nhiều thời gian để thực hiện đầy đủ các trình tự, thủ tục do pháp luật quy định và trong thời gian tự nguyện THA, người THA thường chỉ triển khai được một hoặc một vài bước thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo nội dung phán quyết của Tòa án trên cơ sở quy định của pháp luật quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực phát sinh tranh chấp. Như vậy, khichứng minh được người phải THA đã triển khai một hay một số bước thực hiện nhiệm vụ, công vụ nhằm tổ chức THAHC trong thời hạn tự nguyện THA thì được coi là “tự nguyện THA” theo quy định tại khoản 2 Điều 311 Luật TTHC nêu trên.Cơ quan THADS cần theo dõi và VKS thực hiện kiểm sát THAHC đảm bảo việc tổ chức THAHC kịp thời, hiệu quả, đúng quy định.
11. Hiện nay, Tổng cục THADS- Bộ Tư pháp đã ban hành 02 văn bản hướng dẫn về THAHC là Công văn số 16/TCTHADS-NV3 ngày 05/01/2021 và Công văn số 668/TCTHADS-NV3 ngày 04/3/2021. Tuy nhiên, việc hướng dẫn của 02 Công văn này có nội dung khác với quy định tại khoản 2 Điều 312 Luật TTHC và khoản 2 Điều 14 Nghị định 71 về thời điểm và trách nhiệm của Cơ quan THADS trong việc THAHC. Đề nghị hướng dẫn cụ thể?
Trả lời: Ngày 17/02/2023, Tổng cục THADS- Bộ Tư pháp đã ban hành Công văn số 431/TCTHADS-NV3 về việc hướng dẫn nghiệp vụ THAHC, thay thế Công văn số 16/TCTHADS-NV3 ngày 05/01/2021 và Công văn số 668/TCTHADS-NV3 ngày 04/3/2021 của Tổng cục. Theo đó, các nội dung về phạm vi bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính thuộc trách nhiệm của Cơ quan THADS thực hiện theo dõi đã được hướng dẫn cụ thể, chi tiết. Nội dung hướng dẫn tại Công văn này không trái với quy định tại khoản 2 Điều 312 Luật TTHC và khoản 2 Điều 14 Nghị định 71 về thời điểm và trách nhiệm của Cơ quan THADS trong việc THAHC.
Khi thực hiện kiểm sát THAHC, VKSND địa phương cần cập nhật văn bản trên để vận dụng linh hoạt trong quá trình kiểm sát.
12. Luật TTHC và các văn bản áp dụng không quy định Cơ quan THADS phải gửi cho VKS cùng cấp các văn bản: Thông báo trách nhiệm tự nguyện THAHC, Quyết định phân công CHV theo dõi việc THAHC. Do đó, dẫn đến hạn chế trong kiểm sát THAHC. Đề nghị có hướng dẫn cụ thể?
Trả lời: Luật TTHC và các văn bản áp dụng không quy định Cơ quan THADS phải gửi cho VKS cùng cấp các loại văn bản nêu trên. Tuy nhiên, để thực hiện việc kiểm sát, căn cứ quy định tạiđiểm d khoản 6 Điều 28 Luật Tổ chức VKSND năm 2014, VKS yêu cầu Cơ quan THADS cung cấp tài liệu liên quan đến việc THAHC để kiểm sát. Hoặc thực hiện công tác phối hợp để đưa vào nội dung Quy chế phối hợp liên ngành ở địa phương nội dung quy định “Cơ quan THADS chủ động cung cấp các văn bản:Thông báo trách nhiệm tự nguyện THAHC, Quyết định phân công Chấp hành viên theo dõi việc THAHC... cho VKS để kiểm sát”. (Còn nữa).

Hải Dương