Để việc giải quyết vụ án hình sự đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, tránh oan, sai, bỏ lọt tội phạm, thì việc xác định đúng tội danh là rất quan trọng. Tuy nhiên, qua thực tiễn công tác thực hành quyền công tố, nhiều vụ án vẫn còn có quan điểm khác nhau trong việc định tội danh, điển hình như vụ án dưới đây.

Nội dung vụ án: Công ty bảo hiểm PJICO Phú Yên là đơn vị thành viên trực thuộc Công ty cổ phần bảo hiểm PJICO, hạch toán kế toán phụ thuộc, có con dấu và tài khoản riêng, có chức năng hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Ngày 30/3/2011, Công ty cổ phần bảo hiểm PJICO ký hợp đồng lao động với Lưu Hoàng Vũ; ngày 01/4/2011, Vũ được bổ nhiệm phụ trách Phòng bảo hiểm khu vực thị xã Sông Cầu; từ tháng 06/2014 đến tháng 3/2016, Vũ ký 41 hợp đồng với 24 khách hàng mua bảo hiểm thiệt hại vật chất xe ô tô, tổng số tiền phí bảo hiểm là 332.842.350 đồng. Sau khi thu được số tiền 323.195.350 đồng, Vũ chỉ nộp về công ty 57.412.500 đồng, còn lại 265.782.850 đồng Vũ không nộp về công ty, trong đó có 32.621.836 đồng là phí khai thác, hoa hồng Vũ được hưởng, 6.500.000 đồng Vũ sử dụng để làm biển hiệu cho Phòng bảo hiểm khu vực Sông Cầu, trả điện nước, rác thải 2.250.000; chi bồi thường trước cho khách hàng 15.800.000 đồng (các khoản tiền này, Vũ chi không đúng thủ tục quy định nhưng có chi thực tế và được công ty chấp nhận, nên không xem xét xử lý trách nhiệm hình sự); số tiền còn lại 208.611.014 đồng Vũ chiếm đoạt tiêu xài cá nhân. Để công ty không phát hiện, sau khi thu được phí bảo hiểm, Vũ không báo về Công ty, không xuất hóa đơn nên công ty vẫn nghĩ là khách hàng chưa nộp phí hoặc những trường hợp khách hàng nộp tiền phí và yêu cầu xuất hóa đơn thì Vũ không xuất hóa đơn mà lấy hóa đơn cũ tẩy xóa và nhờ người (Vũ không nhớ họ tên, người này không biết mục đích của Vũ) ghi lại hóa đơn để Vũ ký tên giao cho khách hàng. Ngày 17/11/2016, Công ty bảo hiểm PIJICO Phú Yên tố cáo hành vi của Vũ đến cơ quan Công an. Ngày 02/4/2018, Vũ nộp số tiền 275.429.950 đồng vào tài khoản của Công ty để khắc phục hậu quả.

Hành vi phạm tội của Lưu Hoàng Vũ có hai quan điểm khác nhau trong việc định tội danh.

Quan điểm thứ nhất, Công ty Bảo hiểm PJICO Phú Yên là đơn vị thành viên trực thuộc Công ty cổ phần bảo hiểm PJICO là doanh nghiệp sở hữu vốn góp của Nhà nước, hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Từ tháng 6/2014 đến tháng 3/2016, Lưu Hoàng Vũ là nhân viên của Công ty cổ phần bảo hiểm PJICO đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao trong việc quản lý tài sản đã chiếm đoạt số tiền 208.611.950 đồng tiền bán bảo hiểm của nhiều khách hàng để sử dụng cá nhân. Hành vi của Vũ đã đủ yếu tố cấu thành tội Tham ô tài sản theo quy định tại điểm d khoản 2 Điều 353 BLHS năm 2015.

Quan điểm thứ hai cũng là quan điểm của tác giả, theo quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2014 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2015, thì doanh nghiệp Nhà nước là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; Công ty cổ phần bảo hiểm PJICO, là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 51,2% vốn điều lệ, nên Công ty cổ phần bảo hiểm PJICO không phải là doanh nghiệp Nhà nước. Theo quy định của Công ty, hàng ngày Vũ có trách nhiệm báo cáo các thông tin liên quan đến việc bán bảo hiểm, hàng tuần chậm nhất ngày 10 hàng tháng Vũ phải nộp toàn bộ số tiền bán bảo hiểm về cho Công ty; Lưu Hoàng Vũ là nhân viên của công ty, được bổ nhiệm phụ trách Phòng bảo hiểm khu vực thị xã Sông Cầu, được phân công quản lý, thu phí bảo hiểm để nộp lại cho Công ty, Vũ không phải là người đại diện cho phần vốn góp của Nhà nước tại Công ty cổ phần bảo hiểm PJICO; từ tháng 6/2014 đến tháng 3/2016, Vũ đã có hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong việc quản lý tài sản chiếm đoạt 208.611.950 đồng tiền bán bảo hiểm nhưng không nộp về Công ty theo quy định, mà chiếm đoạt sử dụng vào mục đích cá nhân. Hành vi của Vũ đủ yếu tố cấu thành tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, với tình tiết tăng nặng là lợi dụng chức vụ, quyền hạn, theo quy định tại khoản 3 Điều 175 BLHS năm 2015.

Rất mong nhận được ý kiến trao đổi, phản hồi của đồng nghiệp và quý độc giả.

Hồng Lê